Eén jaar Klimaatupdate – een persoonlijke terugblik naar de zomer van 2021

In ‘De Klimaatupdate’ geeft Arne Ven, adviseur klimaatverandering voor het onderwijs in het Global Change Ecology centrum van de Universiteit Antwerpen, ons meer informatie – goed en slecht nieuws – over wat er afgelopen maanden zoal ter sprake kwam omtrent klimaatverandering. Deel 12 gaat over het klimaatnieuws uit de zomer van 2021.

Proloog – de kaap van 1000 artikels

Sinds 1 augustus 2020 probeer ik zo veel mogelijk online-artikels over klimaat te verzamelen. Via het programma EndNote sla ik alle artikels op. EndNote zorgt er vervolgens voor dat ik met de hulp van trefwoorden alles snel terugvind. 11 maanden later, op 1 juli 2021, inventariseerde het programma EndNote mijn 1000ste artikel. Opnieuw 2 maanden later heb ik bijna 1250 artikels opgeslagen. Nu duik ik in mijn klimaatarchief voor een overzicht van alle klimaatgerelateerde berichten en artikels uit de afgelopen zomervakantie. – Arne Ven

De zomers van 2018-2020 vs. 2021

Op klimaatvlak was de zomer van 2021 opvallend verschillend met die van de recente jaren ervoor. In de zomers van 2018, 2019 en 2020 was het zo droog dat men op sommige plaatsen de tuin noch met grond-, hemel- of kraanwater mocht besproeien. ^(1,2,3) Wetenschappers wezen hiervoor de kronkelende straalstroom als schuldige aan. ^(4,5) In de zomer van 2021 bleven de plassen daarentegen alomtegenwoordig. Het was afgelopen zomer koel, somber en extreem nat. Volgens het KMI was het de natste meteorologische zomer sinds de start van de metingen in 1833. Opnieuw wijzen wetenschappers o.a. de kronkelende en ter plaatse hangende straalstroom als schuldige aan, maar nu zaten we aan de andere kant van de kronkel. Een stabiele straalstroom zorgt ervoor dat het weer op een bepaalde plaats gedurende lange tijd hetzelfde is: bij ons bijvoorbeeld erg droog en warm (2019, 2020) of erg somber en nat (2021). Op een andere plaats in de wereld kan het tegenovergestelde plaatsvinden. In het (zuid-)oosten van Europa was het dit jaar bijvoorbeeld erg droog en warm. ^(6,7)

Water, water en nog meer water

In juni kwam het thema ‘water’ nog niet zo vaak in het nieuws. Wetenschappers rapporteerden dat het zee-ijs dubbel zo snel smelt dan eerst gedacht ⁽⁸⁾. En er werd kort vermeld dat verschillende regenbuien in mei op de meeste meetpunten het grondwater terug op peil gebracht hadden (dat was geleden van voor de afgelopen droge zomers en lentes in 2018, 2019 en 2020). ⁽⁹⁾ Opvallend is dat wetenschappers toen echter al waarschuwden dat klimaatverandering de kans op extreme regenval en overstromingen vergroot. ⁽¹⁰⁾ Ze wisten toen nochtans nog niet wat er de volgende weken ging gebeuren: vanaf eind juni, en vooral in juli, waren er problemen met wateroverlast, overstromingen en extreme regenval in België, Nederland en Duitsland ^{(o.a. 11-18)} maar ook in Engeland ⁽¹⁹⁾, China ⁽²⁰⁾, Amerika ⁽²¹⁾, de Filipijnen ⁽²²⁾, India … De meesten daarvan worden in verband gebracht met klimaatverandering. ⁽²³⁾

Vuur, vuur en nog meer vuur

Waar het niet te nat was, was het vaak te droog. En bij droogte is er meer gevaar voor (bos)branden.

In Griekenland, Italië en Turkije brandde het als nooit tevoren. ^(24,25,26)
In Spanje waren er enkele branden in Andalusië en nabij Barcelona in Catalonië. ⁽²⁷⁾
In Siberië was het, net als de voorgaande jaren, zeer warm, met brandhaarden tot gevolg. ⁽²⁸⁾
In Algerije is het wel vaker warm, maar woedde een brand zo hevig dat er minstens 69 doden vielen en er drie dagen van nationale rouw aangekondigd werd. Deze brand zou echter aangestoken zijn, en minder te maken hebben met klimaatverandering. ⁽²⁹⁾
Ook in Bolivia en Brazilië brandde het ⁽³⁰⁾, al worden daar wel vaker stukken regenwoud in brand gestoken (om plaats te maken voor bijvoorbeeld sojaboonvelden).
In Canada en Californië waren de brandhaarden dit jaar extreem hevig (nadat bovendien een recordtemperatuur van 49,6 °C werd gemeten)! Een van de brandhaarden kreeg zelfs een naam, de Dixie Fire, omdat het de op één na grootste brand was in de geschiedenis van Californië. ^(31,32)

Slecht nieuws uit de afgelopen zomer

Tussen de klimaatberichten over ‘water’ en ‘vuur’ zaten er afgelopen zomer nog meer onprettige berichten tussen de klimaatartikels. Persoonlijk vond ik de aanhoudende droogte en bijkomende hongersnood in Madagaskar het moeilijkst om te lezen: er valt in Madagaskar al drie jaar amper regen. Daardoor gaan heel wat teelten verloren en dreigt een hongersnood. ^(33,34)

Ook wat er gaande is met het Amazonewoud, vind ik op zijn minst ‘eng’ te noemen: er wordt nog steeds een recordaantal bomen gekapt, en delen van het woud stoten nu meer CO₂ uit dan dat ze opnemen. ^(35,36,37) Toch is dit gebied een van de belangrijkste koolstof-sinks, opname en opslag van koolstof(dioxide) uit de atmosfeer, van onze planeet. ⁽³⁸⁾

Goed nieuws uit de afgelopen zomer

Natuurlijk zat er ook goed en hoopvol nieuws tussen de klimaatartikels. Zo kwam er af en toe nieuws over (nieuwe) onderzoeken en technologieën die klimaatverandering kunnen tegengaan. Mogelijk kunnen we binnen enkele decennia plastiek en kleding maken van de CO₂ die we nu uitstoten. ⁽³⁹⁾ En bij de Universiteit Antwerpen onderzoekt men hoe steenmeel CO₂ uit de atmosfeer kan halen én de landbouwgronden tegelijk gezonder kan maken. ^(40,41) Maar sowieso moeten we in de eerste plaats ophouden met fossiele brandstoffen te gebruiken en zo veel broeikasgassen uit te stoten. ⁽⁴²⁾

*Foto van steenmeel. Global Change Ecology Center (Universiteit Antwerpen).*

Er kwam ook nieuws over bedrijven, financiers en politici die over de hele wereld meer en meer naar hernieuwbare energie kijken, en fossiele energie afstoten. Het is vaak ook gewoon goedkoper om te investeren in wind- en zonne-energie. ⁽⁴³⁾ Bangladesh schrapte zo 10 steenkoolcentrales, en zoekt naar nieuwe mogelijkheden om energie op te wekken. ⁽⁴⁴⁾ Ook China en Amerika (onder president Biden) lijken meer en meer die richting uit te gaan. ^(45,46) Ethiopië stelde dan weer een opvallende overgang voor van koeien naar minder methaanproducerende dieren zoals kippen. ⁽⁴⁷⁾

Ook bij ons werden veranderingen naar hernieuwbare energie en in de richting van een koolstofneutrale toekomst voorgesteld: de Europese Commissie stelde met ‘FitFor55’ zijn plannen voor om de broeikasgasuitstoot tegen 2030 tot 55% (in vergelijking met 1990) terug te schroeven. ^(48,49) Kleefbandproducent Avery Dennison uit Turnhout gaf alvast het goede voorbeeld door te investeren in zonnespiegels in plaats van 100% op aardgas te draaien. ⁽⁵⁰⁾

De allerleukste klimaatberichten gingen echter over wijken, gemeentes en steden die nu al ‘circulair’, ‘koolstofneutraal’ of ‘groen’ zijn. Bijvoorbeeld het Duitse dorp Sprakebüll, en een wijk met een slim energienetwerk in Gent. ^(51,52)

Epiloog – wat zal de toekomst brengen…

Zoals in De Klimaatupdate deel 8 vermeld werd, is 2021 een belangrijk jaar voor klimaatactie. ⁽⁵³⁾ In augustus werd met AR6 een nieuw IPCC-klimaatrapport uitgebracht. ⁽⁵⁴⁾ Hierin werd klimaatverandering duidelijker dan ooit gelinkt aan menselijke activiteiten. Bovendien wordt in dit rapport duidelijk dat er zo snel mogelijk actie ondernomen moet worden. ⁽⁵⁵⁾ Daarom kijk ik uit naar wat er beslist gaat worden op COP26, een klimaattop van de VN in Glasgow (VK) later dit jaar. Ik ben erg benieuwd naar welke berichten er dan het klimaatnieuws zullen domineren, en wanneer ik mijn 2000ste artikel in het klimaatarchief van De Klimaatupdate zal opslaan. – Arne Ven

Bronnen

Eén jaar Klimaatupdate – een persoonlijke terugblik naar de zomer van 2021

Search

Recent Posts